3 Mythes:
1. “Artrose = slijtage, daar is dus niks aan te doen”
2. “Met een stijf gezette enkel loop je mank en kun je niet autorijden”
3. “Een enkel prothese is een experimentele behandeling”
De feiten:
Artrose van de enkel is goed te behandelen. Dat kan met niet-operatieve maatregelen (fysiotherapie, manuele therapie, injecties en/of een op maat gemaakte schoen) of met een operatie.
Er zijn verschillende operatietechnieken mogelijk, die ingezet kunnen worden afhankelijk van waar de artrose precies zit, hoe ernstig deze is, wat de klachten precies zijn, hoe de stand van de enkel en de achtervoet is en hoe de kwaliteit van de aangrenzende gewrichten is. Samengevat zijn er drie mogelijkheden:
- schoonmaken
- artrodese (vastzetten)
- prothese (kunstgewricht)
1. Schoonmaken
Bij milde tot matige enkelartrose kan het ‘schoonmaken’ van de enkel met een kijkoperatie een langdurig (3-5 jaar) gunstig effect hebben op met name de pijn. Het voordeel is dat dit een kleine ingreep is via een dagopname. Nadelen zijn dat de klachten (bijna) altijd op termijn terug zullen komen, en dat duur en mate van klachtenvermindering niet goed voorspelbaar is.
Afbeeldingen: Artrose van de enkel vóór en ná artroscopisch ‘schoonmaken’
2. Enkel Artrodese = stijf zetten
Daardoor kan het gewricht niet meer normaal bewegen, maar doordat u veel minder pijn ervaart, herwint u toch een stuk mobiliteit. Het vastzetten van de enkel kan op 2 manieren, middels een kijkoperatie en middels de "open methode":
a. Middels een kijkoperatie:
In veel gevallen kan dit met een kijkoperatie. Voorwaarden voor deze zgn. artroscopische enkel artrodese zijn wel dat het enkel gewricht niet ernstig scheef staat en dat er in het enkelgewricht niet aan één van de twee zijden veel botverlies is. Mocht dat wel het geval zijn, dan wordt er gekozen voor een ‘gewone’ enkel artrodese.
Afbeeldingen: Artrose enkel vóór en ná (artroscopische) enkel artrodese
b. Artrodese met de zgn “open methode”, d.w.z. met een snede aan de buitenkant van de enkel. Hiervoor wordt gekozen in speciale gevallen, bijvoorbeeld als de enkel erg scheef staat of er veel botverlies is.
Afbeeldingen: Artrose enkel met scheefstand vóór en na enkel artrodese
Wat kan ik met een enkel artrodese?
Twee algemene misvattingen zijn dat enkel artrodese leidt tot een zeer mankend looppatroon en dat autorijden onmogelijk is. Dat is niet waar. Een bekende Nederlander die een enkel artrodese heeft moeten ondergaan is Marco van Basten. Uiteraard betekende dit het einde van zijn voetbal carrière (die ook zijn enkelartrose veroorzaakt heeft), maar hij loopt al jaren zo goed als normaal zonder pijn en rijdt zelf auto.
3. Enkel prothese (kunstgewricht)
In sommige gevallen plaatsen we een totale enkelprothese. De moderne enkelprothese die in de Bergman Clinics gebruikt wordt is ongecementeerd en groeit vast in het bot. De overlevingsduur van deze prothese is gemiddeld 85% na 10 jaar. Dr. Faber plaatst deze prothese al sinds 1999 met goede resultaten. Een enkel prothese is dus al lang geen experimentele behandeling meer. In het geval dat een prothese loslaat of versleten is kan er een revisieoperatie gedaan worden of het enkelgewricht alsnog vastgezet worden. Maar dit is vaak technisch lastig en in ieder geval moeilijker dan bij een primaire enkel artrodese.
Afbeeldingen. Enkel prothese en röntgenfoto's van een enkel prothese
Artrodese of prothese?
Of u in aanmerking komt voor een enkel artrodese of enkelprothese verschilt per individu. Dit hangt o.a. af van uw leeftijd, stand van de enkel, oorzaak van de artrose en of de enkelartrose dubbel- of enkelzijdig is. Deze keuze maakt u in overleg met de orthopeed.
Het voordeel van een enkel artrodese is dat voor de rest van het leven de pijn van de artrose is opgelost. Het nadeel is dat de beweeglijkheid van het enkelgewricht nul is en na (vele) jaren overbelasting en slijtage van de achtervoet gewrichten kan optreden.
Het voordeel van een enkelprothese is ook dat beweeglijkheid van het enkelgewricht blijft bestaan. Het nadeel is dat dit een tijdelijke oplossing is, 10-15 jaar.
In het algemeen zijn met een enkel artrodese meer sporten toegestaan dan met een enkelprothese. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat hoe jonger de patiënt is, en hoe hoger het activiteiten niveau, hoe eerder gekozen wordt voor een enkel artrodese.
Meer weten?
Maak een afspraak voor de polikliniek in Rijswijk bij bewegingszorg.rijswijk@bergmanclinics.nl of bel het Bergman Contact & Service Center: 088 9000 500